De tentoonstelling Artists Against the Kremlin, tot 3 september te zien in De Balie in Amsterdam bevat dan 100 werken van kunstenaars uit Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne. Veel deelnemers zijn gevlucht en wonen inmiddels verspreid over 25 landen. Maar ook kustenaars die nog in Rusland wonen zijn te zien. Door in de openbaarheid te treden, ook al is het buiten Rusland, maken de kunstenaars en organisatie zich kwetsbaar voor vervolging.
(een bericht van Hein Eberson)
Een belangrijk voorbeeld van de manier waarop kritische kunst zich een weg baant in een gevaarlijke wereld is het werk Be Ready van Masha Bolotina. Op het schilderij zien we een jongere in uniform de Jonge Pioniers-groet brengen. Poetin blies de beweging van ideologisch zuivere padvinders nieuw leven in, nu onder de naam Geheel Russische Beweging. De slogan zegt: Ben Voorbereid. De jongen houdt een revolver tegen het eigen hoofd.
Het werk is zichzelf genoeg, maar toch begint het hier pas. De naam van de kunstenaar is een pseudoniem en het werk is een tweede versie. Op het oorspronkelijke schilderij beeldde de kunstenares zichzelf af. Maar omdat ze nog in Rusland woont leek dat de organisatie geen goed idee. Alle tentoongestelde werken kunnen gevolgen hebben voor de kunstenaars, of hun familieleden.
Daria Apakhonchich is door het Russische Ministerie van Justitie van de Russische Federatie uitgeroepen tot buitenlandse agent, een kwalificatie die meestal organisaties ten deel valt. Apakhonchich moet vier keer per jaar een rapport van 116 pagina’s indienen, waarin ze haar financiële en publieke activiteit beschrijft. Sinds het begin van de oorlog bewerkt ze de rapporten tot anti-oorlogsverklaringen.
Op een ander dan het afgebeelde werk schrijft ze:
Hallo, Ministerie van Justitie
Vier keer per jaar verwacht u rapporten van mij waarin ik gedetailleerd beschrijf wat ik de afgelopen drie maanden heb gedaan.
Ik liep door de bergen, dezelfde die mensen doorkruisen om aan de oorlog te ontsnappen.
Ik zwom in de Zwarte Zee, die warm en kalm was, maar ik wist dat er mijnen ontploften voor de Oekraïense kust.
Ik zag bloemen die tijdens de oorlog groeiden.
En het was zowel mooi
als angstaanjagend.
Antik Danov is de pseudoniem van een Oekraïense kunstenaar. Hij deed in 2023 een reeks interventies in de openbare ruimte op de Krim. Het werk met de titel “I pretend” hing in een steegje in Feodosia.
“Ik doe alsof er geen oorlog is”
“Ik doe alsof ik niets kan veranderen”
“Ik doe alsof alles in orde is”
“Ik doe alsof ik in een vrij land leef”
“Ik doe alsof dit mij niet aangaat”
“Ik doe alsof ik apolitiek ben”
De werken vertegenwoordigen de houding van de stille meerderheid, die liever de andere kant op kijkt dan zich in de nesten te werken door zich uit de spreken. De deelnemende kunstenaars nemen geen blad voor de mond.
Inversion van Danila Tkachenko. Oekraïense vluchtelingen staan bij een al te bekend toeristisch monument in hun nieuwe stad voor een foto van een verwoeste Oekraïense stad.
A little country van Artisterrror.
Artists Against the Kremlin is een volle tentoonstelling die op allerlei manieren het Kremlin, de dictatuur en de oorlog bekritiseert, maar die ook de manieren waarop dat gebeurt toont: openlijk, poëtisch, karikaturaal en anderszins. De omstandigheden in De Balie zijn niet ideaal en de selectie had wat strakker gekund, maar het is een verhelderende tentoonstelling. Uitleg en verhalen helpen daarbij. Probeer een rondleiding in Engels of Russisch te volgen (op zaterdag en om 13 en 15 uur).
Artists Against the Kremlin
Georganiseerd door The Moscow Times, All Rights Reversed en De Balie
Tot 3 september 2024 van 10.00 – 20.00 uur
Films en lezingen op 28, 29 en 30 augustus
