Sommige bezoekers worden tijdens hun bezoek aan een tentoonstelling volledig overrompeld door de schoonheid ervan. Tijdens het kijken worden de beelden in hun brein omgezet in ontelbare mini-bommetjes. Vervolgens worden ze hyper en krijgen ze last van allerhande lichamelijke problemen, zoals appelflauwtes, een versnelde hartslag en hallucinaties. Ziedaar wat het stendhalsyndroom kan aanrichten bij de argeloze kunstliefhebber.
Het stendhalsyndroom, vernoemd naar de 19e-eeuwse Franse schrijver Stendhal, is een psychische aandoening die over het algemeen negatief wordt geïnterpreteerd. Maar bij mij ontpoppen de ontelbare binnengekomen mini-bommetjes zich in een weldadige brainstorm, die ik orden tijdens het schrijven over mijn ervaring van een desbetreffende tentoonstelling. In dit geval de overzichtstentoonstelling van Remy Jungerman (1959) ‘Behind the Forest’ in het Stedelijk Museum, die volgens de makers tot de top van de hedendaagse kunstenaars in Nederland behoort. Tijdens mijn wandeling door de tentoonstelling werd ik compleet overrompeld door bijna alle tentoongestelde hoogtepunten van Jungermans oeuvre van de afgelopen 15 jaar.
Met één stap in de eerste tentoonstellingszaal word ik meegevoerd in de positieve Winti energie (Winti is van oorsprong een Afro-Surinaamse religie, waarin magische rituelen, natuurgeneeskracht, medicijnmannen, dromen en geesten centraal staan) die, in mijn belevingswereld, zichtbaar is in het extreem witte licht in de ruimte waardoor de werken (sculpturen, installaties, panelen, collages en zeefdrukken) glanzen. Hierdoor krijgt het geheel iets mysterieus en paradijselijks.
Geprikkeld door deze ervaring wandel ik enthousiast en nieuwsgierig door de tentoonstelling, die opgebouwd is volgens de balansregels van het Winti geloof. Om de bezoeker te prikkelen, heeft Jungerman een wand schuin in de tentoonstelling geplaatst.
Net voordat ik de volgende zaal wil binnenlopen, zie ik vanuit mijn ooghoeken een twaalfhoekig object boven de entreedeur hangen. Het werk verbeeldt voor mij de hierboven beschreven positieve Winti energie. Het object heet ‘Dagwé’ (een zogenaamde dodecagoon), is van hout gemaakt en op een onregelmatige manier omwikkeld met in kaolien gedrenkt textiel. In de binnenrand heeft Jungerman een lijn gekerfd waardoor het textiel aan de binnenkant zichtbaar is geworden. In de kleursporen van het textiel zou je de verwijzingen naar de diaspora van Jungerman kunnen lezen die te herleiden is vanaf zijn geboorteplaats Moengo te Suriname, naar Nederland en de Verenigde Staten.
Jungerman verwijst met ‘Dagwé’ naar de aardgod, die zich manifesteert als een tapijtslang en bescherming biedt als hij op een positieve manier aandacht ontvangt.
Verder lopend door de tentoonstellingszalen, eindig ik in derde en laatste zaal: de filmzaal. Ik neem plaats op de bank om naar Jungermans eerste film ‘Broos’ te kijken. In 2005 overleed zijn vader en dat zorgde voor een kantelpunt in zijn leven. Daarom heeft hij dat jaartal als beginpunt voor zijn tentoonstelling genomen. Hij ging terug naar Suriname voor de begrafenis en bezocht het familiealtaar van zijn moeder, waar hij de rituelen van voorouderverering documenteerde in ‘Broos’.
De tentoonstellingstitel ‘Behind The Forest’ is een afgeleide van de Bakabusi, vrij vertaald als ‘volk achter het bos’, de naam van de groep Marrons waarmee Jungerman verbonden is via zijn moeder. Marrons zijn nazaten van ontsnapte totslaafgemaakten, ze leven in het regenwoud van Suriname en zijn sterk met de tradities van West-Afrikaanse religies verbonden gebleven.
Voor ‘Broos’ heeft Jungerman jazzmuzikant en componist Jason Moran benaderd om zijn compositie ‘Follow the Light’ te mogen gebruiken om de beelden in zijn film te ondersteunen. Met deze toevoeging zet hij de werking van ‘Dagwé’ kracht bij.
In verband met de huidige corona maatregelen is de tentoonstelling helaas niet te bezoeken in het Stedelijk Museum.
